- φυσιοκρατία
- Οικονομική και πολιτική σχολή που παρουσιάστηκε στη Γαλλία κατά τα μέσα του 18ου αι.
Η ονομασία φυσιοκράτες δόθηκε στους οπαδούς της σχολής αυτής από έναν από τους πρώτους εκπροσώπους της, τον Πιερ-Σαμουέλ Ντι Πον ντε Νεμούρ. Ιδρυτής και κύριος εκπρόσωπος της φυσιοκρατικής σχολής είναι ο Φρανσουά Κενέ, γιατρός πρώτα της Πομπαντούρ και ύστερα του Λουδοβίκου IE’. Μεταξύ των οπαδών της ήταν, εκτός από τον Ντι Πον ντε Νεμούρ, ο Πολ-Πιερ Λε Μερσιέ ντε λα Ριβιέρ, ο αβάς Νικολά Μποντό, ο Βικτόρ ντε Μιραμπό και ο Τιργκό, υπουργός Οικονομικών του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, που επιχείρησε την πρακτική εφαρμογή των φυσιοκρατικών αρχών στη γαλλική οικονομία.
Αντίθετα με την εμποροκρατία, που έβλεπε στο εμπόριο το μέσο για την αύξηση του πλούτου του κράτους, με τη συσσώρευση χρυσού και πολύτιμων μετάλλων και που για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού υποστήριζε μια πολιτική κρατικών επεμβάσεων και ελέγχων στην οικονομία, η φ. υποστηρίζει πως το εμπόριο είναι μια μη παραγωγική ασχολία, απλή ανταλλαγή στοιχείων πλούτου που υπάρχουν, και όχι παραγωγή νέου πλούτου. Οι μόνες ασχολίες που δίνουν καθαρό προϊόν, δηλαδή που εκτός από το να επιστρέφουν μεταποιημένα τα αγαθά που χρησιμοποιήθηκαν στην παραγωγή προσφέρουν επιπλέον νέα αγαθά, είναι η γεωργία και οι εξορυκτικές εργασίες (μεταλλεία), με τις οποίες ο άνθρωπος συγκομίζει τους καρπούς του εδάφους. Το έδαφος, δηλαδή η φύση, είναι λοιπόν η πηγή κάθε πλούτου. Οι άνθρωποι πρέπει να ξαναγυρίσουν στη φύση, όχι μόνο γιατί αυτή τους προσφέρει τα αγαθά που χρειάζονται, αλλά και γιατί αυτή είναι ο ανώτατος ρυθμιστής της οικονομικής τάξης και της κοινωνικής ζωής. Γι’ αυτό πρέπει να προσαρμοστούν στους φυσικούς νόμους, που οι οικονομολόγοι οφείλουν να τους γνωρίσουν και στους οποίους οι ηγεμόνες πρέπει να προσαρμόζουν τους νόμους του κράτους: το φορολογικό σύστημα π.χ. πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά στην έγγειο φορολογία (εφόσον, όπως είδαμε, η γη είναι η μόνη πηγή πλούτου). Πρέπει να προστατεύεται η ατομική ιδιοκτησία και η γεωργική παραγωγή να απολαμβάνει τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία, αλλά και να περιορίζονται στο ελάχιστο οι κρατικές παρεμβάσεις που μπορεί να διαταράξουν τη λειτουργία της φυσικής οικονομικής τάξης.
Στην προσπάθεια να δώσουν οργανική περιγραφή της φυσικής αυτής τάξης, οι φυσιοκράτες περιγράφουν στα έργα τους τη λεγόμενη οικονομική κυκλοφορία που –όπως και η κυκλοφορία του αίματος, που μοιράζει το οξυγόνο σε όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος– μοιράζει το καθαρό προϊόν στις 3 τάξεις της κοινωνίας (καλλιεργητές, εμπόρους και βιομηχάνους γαιοκτήμονες). Στην ανάλυση αυτή της οικονομικής κυκλοφορίας βρίσκεται μια πρώτη διατύπωση αυτού που οι νεότεροι οικονομολόγοι θα ονομάσουν ροή του εθνικού εισοδήματος.
* * *η, Ν [φυσιοκράτης]1. (φιλοσ.) θεωρία που δέχεται τη φύση ως μοναδική αρχή τών πάντων, που αρνείται παντελώς την ύπαρξη μιας υπερφυσικής δημιουργικής δύναμης2. (οικον.) η θεωρία τής σχολής τών φυσιοκρατών3. φρ. «οικονομική σχολή φυσιοκρατίας» — η σχολή οικονομικής σκέψης τών φυσιοκρατών, η οποία πρέσβευε ότι ο εθνικός πλούτος παράγεται μόνον από τη γη και ως εκ τούτου θα έπρεπε να υπάρξει πλήρης ελευθερία διακίνησης τών αγροτικών προϊόντων και ελαχιστοποίηση τής κρατικής παρέμβασης στην λειτουργία τής οικονομίας.
Dictionary of Greek. 2013.